Klimkovice w latach 1848 – 1918

Klimkovice w latach 1848 – 1918

Następny XIX wiek przyniósł ze sobą przewrotne zmiany we wszystkich sferach społeczeństwa. Decydującym wydarzeniem tego okresu było jednak obalenie systemu feudalnego w rewolucyjnym roku 1848. Dla szlachty oznaczało definitywny koniec feudalnych przywilejów, utratę nieograniczonej władzy nad poddanymi. Dla zwyczajnych ludzi przeciwnie – koniec ucisku i uwolnienie od obowiązków poddańczych.

Polityczne zmiany mocarstwowe wymusiły już w roku 1850 wytworzenie nowych organów administracyjnych. Terytorium Śląska rozdzielone zostało na okręgi polityczne, które tworzyły nowe podstawowe jednostki administracyjne administracji państwowej. Klimkovice po ponad pięćdziesięcioletnim włączeniu do województwa cieszyńskiego zostały ponownie dołączone do okręgu politycznego Opawa. Na czele każdego okręgu politycznego stał hetman okręgowy. Sądy okręgowe dla wszystkich obywateli okręgu sądowego bez różnicy stanu i zawodu były najniższą instancją sądową.

Następne, a dla Klimkovic również decydujące, były zmiany gospodarcze. Rozwijające się wydobywanie węgla w okolicy Ostrawy pozwoliła już na początku XIX wieku powstać pierwszym zakładom przemysłowym. W roku 1828 z inicjatywy arcybiskupa ołomuńskiego powstają Vítkovickie huty żelaza z wysokimi piecami i zakładami hutniczymi. Górnictwo i produkcja stali potrzebowały wciąż nowych sił roboczych, które po zniesieniu niewolnictwa przychodziły z szerokich okolic Ostrawy.

Z okazji tej skorzystało i wielu ludzi z Klimkovic, którzy zgłosili się do ostrawskich przedsiębiorstw, w których oczekiwali większych dochodów dla zabezpieczenia swoich rodzin. Nie obchodziły ich nawet dość ciężkie warunki, ponieważ dopóki Klimkovice nie posiadały połączenia kolejowego, codziennie chodzili do Ostrawy pieszo, lub żyli tam we wspólnych domach noclegowych, a do swoich rodzin wracali tylko na niedzielę. Czas pracy 12 do 14 i więcej godzin nie był niczym nadzwyczajnym, a ani wynagrodzenie, po wykupieniu hut przez barona Rothschilda nie były szczególne wysokie. Pod wpływem ostrawskich robotników również pośród tutejszej klasy robotniczej rozwija się silna świadomość socjalna, która swój wyraz znalazła w założeniu pierwszych stowarzyszeń robotniczych w Klimkovicach. W en sposób w roku 1873 powstało Stowarzyszenie katolickich czeladników, a później w roku 1906 robotnicze towarzystwo edukacyjne Postęp.

Lata następujące po roku 1848 były dla Klimkovic również kulminacyjnym okresem walki za narodowy charakter miasta i za jego ochronę przed szerzącą się germanizacją. Klimkovice jednak na przekór bezustannym staraniom o ich zgermanizowanie zachowały prawdziwie czeski charakter.

Budowa lokalnej kolei

Józef Hradil i MVDr. Rudolf Resner zaangażowali się w budowę lokalnej linii kolejowej Svinov – Klimkovice. W ówczesnej sytuacji, kiedy miasto było finansowo kompletnie wyczerpane przez kosztowne budowy szkół i przy odrzuceniu jakiejkolwiek subwencji ze strony państwa, było to dzieło nadzwyczaj odważne i ryzykowne. Obaj w roku 1910 zdecydowali się na założenie spółki akcyjnej. Zwrócili się do gmin Klimkovice, Polanku, Svinov i do ich obywatel z prośbą o zakupienie obligacji po 200 K. W ten sposób zostało sprzedanych 4 850 akcji, co wystarczyło na to, aby budowa została rozpoczęta. Prace szybko postępowały i w ten sposób Klimkovice doczekały się już 8 grudnia 1911 połączenia kolejowego ze światem zewnętrznym.

Pierwsza wojna światowa

Zgodnie ze spisem powszechnym w roku 1880 z 2 361 obywateli było w Klimkovicach tylko 397 obywateli narodowości niemieckiej. Z podanego spisu dowiadujemy się również o wielkości poszczególnych dzielnic. Z łącznej liczby żyło w Klimkovicach 1366, w Lagnovie 600, w Josefovicach 251, na Hýlovie (część gminy Czavisova) 106, a w Janovicach (część gminy Olbramice) 38 obywateli. Według wyznania w Klimkovicach było 2 305 katolików, 3 ewangelicy i 53 Żydów.

Ze wszystkich podanych faktów można powiedzieć, że Klimkovice weszły w nowy wiek z odczuciem pewnej wiary w siebie i z widokami, które jednak wkrótce zniszczyła pierwsza wojna światowa. Nadeszła nagle i nieoczekiwanie. Już miesiąc po serbskim zamachu na następcę austriackiego tronu 28 lipca 1914. Wtedy już miała miejsce powszechna mobilizacja. Setki mężczyzn musiały opuścić swoje rodziny i odejść na wojnę, o której uważano, że nie będzie trwała dłużej niż kilka tygodni. Przeciągnęła się jednak na 4 lata. Opuszczone gospodarstwa upadały, przez pobór koni brakło zaprzęgów i w ten sposób wkrótce pojawił się niedostatek artykułów spożywczych. Od kwietnia 1915 został już wprowadzony przydział artykułów spożywczych na kartki, 3 i 4 października 1917 były z kościoła farnego odebrane dwa ostatnie dzwon, św. Katarzyna o wadze 874 kg i św. Jan o masie 440 kg. Wkrótce potem zostały z kościoła odwiezione również wszystkie cynowe piszczałki z organów. Bezustannie nadchodziły informacje o poległych we wojnie. Na koniec tylko z klimkovickiego okręgu sądowego było ich 376. Bezpośrednio z Klimkovic oddało swoje życie na placu boju 63 obywateli. Ich imiona są wyryte w piaskowcowym pomniku ku czci ofiar I wojny światowej, który stoi dziś w miejskim ogrodzie Piotra Bezruča.

Przebieg walki dowodził porażki Austro-Węgier i dawał nadzieję, że nasze narody wywalczą sobie niepodległość. Z czeskich jeńców powstawały za granicami dobrowolne oddziały legionistów, które walczyły po boku sojuszników za naszą wolność. Pomiędzy nimi byli również legioniści z Klimkovic.