Nawigacja

Zawartość

W Republice Czechosłowackiej

28 października 1918 – po trzystu latach niewoli – powstała jako samodzielne państwo Republika Czechosłowacka. Informacja o tym została doręczona do urzędu miejskiego w ten sam wieczór telegramem, w którym oznajmiano, że Czechy, Morawy i Słowacja utworzyły samodzielne państwo, które jest całkowicie niezależne od monarchii austriackiej. Informacja ta rozprzestrzeniła się jak grom po całym mieście, przyjmowana z uniesieniem i radością wszystkich obywateli. Tej nocy spał mało kto, a już o świcie następnego dnia na domach wisiały flagi w kolorach narodowych. Od rana przechodziły po ulicach pochody ludzi z muzyką. Wszyscy cieszyli się z odzyskanej wolności.

29 października po południu dyrektor tutejszej szkoły miejskiej Adolf Sýkora został wysłany do Komitetu narodowego w Śląskiej Ostrawie, aby z jego przewodniczącym, Dr. Ferdynandem Pelcem i z posłem z województwa ostrawskiego Janem Prokeszem uzgodnili przygotowania do stworzenia Komitetu narodowego dla politycznego okręgu bíloveckiego z siedzibą w Klimkovicach. Wystąpiła bowiem sytuacja, że niemieccy posłowie z północnych Moraw odmówili uznania władzy zwierzchniej nowej republiki, a z terenów północnych Moraw i Śląska zamieszkałych przez Niemców utworzyli tzw. Sudetenland i domagali się jego oderwania od Republiki Czechosłowackiej. Ponieważ podobne stanowisko reprezentował również niemiecki hetman okręgowy w Bílovcu Józef Benda, siedzibą komitetu okręgowego zostały Klimkovice.

Po swoim powrocie ze Śląskiej Ostrawy odwiedził Adolf Sýkora spotkanie rady gminnej, która przygotowywał wieczorne uroczystość z okazji naszej niepodległości i zapoznał jej członków z nazwiskami osób proponowanych do okręgowego komitetu narodowego. Reprezentacja została ustanowiona zgodnie z wynikami ostatnich wyborów w cesarstwie, w których partia socjalno-demokratyczna i partia rolna uzyskały po 4 mandatach, a partia ludowa 2 mandaty.

Wieczorem po uroczystym spotkaniu rady gminy, z którego były również posłane wyrazy hołdu Komitetowi narodowemu do Pragi, spotkały się tłumy ludzi z latarniami, a po godzinie 19 dołączyły do nich również pochody ludzi ze Svinova i z Polanki. Dwutysięczny pochód v na czele z komitetem miejskim ii komitetem okręgowym, a następnie członkowie Sokoła i straży pożarnej w mundurach, szeregi obywateli z muzyką. Ten wspaniały pochód skierował się później w stronę pamiątkowej słowiańskiej lipy na Láni i z powrotem na rynek, gdzie z trybun zbudowanych przed ratuszem został odczytany telegram o powstaniu Republiki Czechosłowackiej i odśpiewana pieśń "Gdzie jest mój dom". Okrzyki radości i sławy dla nowej republiki były bez końca.

30 października rozpoczął swoje funkcjonowanie narodowy komitet okręgowy w Klimkovicach. Jego reprezentanci odjechali do Bílovca, gdzie przedstawili się zarządcy okręgu, hetmanowi Bendowi i poprosili go, aby złożył przysięgę wierności Republice Czechosłowackiej. Dostali jednak odmowę z zastrzeżeniem, że niemieckie gminy w okręgu bíloveckim będą nadal zrządzane przez jego urząd. Po dłuższych negocjacjach zostało uzgodnione, że Bílovec będzie zmuszony do posłuszności z pomocą wojska. Stało się tak dzięki wojskom wysłanym z Klimkovic dnia 3 grudnia 1918.

Po tej ingerencji siedziba okręgowego komitetu narodowego została przeniesiona do Bílovca, co spowodowało falę rozgoryczenia tutejszej rady gminy. Ogólnie oczekiwało się bowiem, że w nowej republice znajdzie się więcej zrozumienia dla politycznego uwydatnienia i gospodarczego rozwoju tego pomijanego wcześniej czeskiego miasta na Śląsku. Z faktem, że Klimkovice nie zostały miastem okręgowym, reprezentanci miasta nie pogodzili się jeszcze długo. Dnia 2 listopada 1925 rada miejska posłała do odpowiedniego ministerstwa Pragi obszerne memorandum, w którym argumentowała i wnioskowała o wytworzenie politycznego okręgu Klimkovice. Podobne memorandum złożyły Klimkovice w Pradze jeszcze w roku 1934. Mimo że wniosek Klimkovic poparły wszystkie okoliczne gminy, nie został uchwalony, a Klimkovice zostały nadal tylko siedzibą sądu okręgowego i okręgowego notariatu.

W roku 1919 były zlikwidowane komitety narodowe i zastąpiły je rady gminy. Były to organy wybierane na cztery lata. W wyborach się partie polityczne ubiegały o uzyskanie mandatów, tj. o liczbę miejsc w radzie gminy. W Klimkovicach było to przez cały okres pierwszej republiki zawsze 30 mandatów, o podzieliło się 6–8 partii politycznych. We wszystkich wyborach wyszła w Klimkovicach zwycięsko partia socjalnie-demokratyczna, która zazwyczaj uzyskała 12 do 15 mandatów. Na kolejnym miejscu była partia ludowa z 6 do 8 mandatów. Pozostałe partie, partia drobnych rzemieślników, partia republikańska, narodowi demokraci, Niemcy, a później również partia narodowo-socjalistyczna i komuniści mieli po 2 do 4 mandatów.

Miasto miało wiele problemów, które trzeba było rozwiązać. Pomiędzy pierwszymi była jednak troska o zapewnienie mieszkań dla stale rosnącej liczby obywateli, których w ciągu dziesięciu lat przybyło 400. Sytuacje miasto wtedy rozwiązało poprzez wytworzenie spółdzielni budowlanych. Kupiło dla nich działki dużego gospodarstwa, które następnie tanio sprzedało osobom zainteresowanym parcelami budowlanymi, pod warunkiem, że do trzech lat wybudują na nich rodzinny dom. Pomiędzy najbardziej okazałe domy w tym okresie Zaliczały się na ulicy Jarmili Glazarovej wille Wacława Štěpánka i MUDr. Józefa Podivínskiego, obie były dziełem architekta Gajovskiego z Morawskiej Ostrawy.

Postępowe stanowisko przyjęła rada miejska podczas elektryfikacji Klimkovic, która, jak się podaje w kronice, musiała zostać niemal siłą wmuszona obywatelom, mimo że miasto samo zapłaciło z łącznego kosztu 700 000 CZK kwotę 520 000 CZK na instalację prądu elektrycznego. W końcu jednak 21 października 1921 w Klimkovicach po raz pierwszy rozświeciły się żarówki elektryczne. Josefovice były elektryfikowane dziesięć lat później.

Reforma rolna, przeprowadzona w latach 1920–25, umożliwiła co prawda nabywanie gruntów rolnych z dawnego majątku Wilczka, ale w końcu na jednego wnioskodawcę przypadało średnio po 1 ha gruntu. Z reszty zostały stworzone wielkie gospodarstwa. Zresztą duża część obywateli była zatrudniona w ostrawskich przedsiębiorstwach, a rolnictwem zajmowała się jako dodatkowym zatrudnieniem, w te sposób powstał tu grupa tzw. „metalo-rolników".

Życie kulturalne w mieście było wtedy w gestii lokalnych stowarzyszeń, których działalność była bardzo bogata. Niezapomnianym wydarzeniem jest wykonanie pierwszego filmowego przedstawienia w roku 1924 w Sali kinowej sokołowny.

Podczas gdy w pierwszych latach republiki życie w mieści przebiegało spokojnie, później w latach trzydziestych dojrzewało do dramatycznego końca. Dzięki rozwijającemu się faszyzmowi i nazizmowi w Niemczech stał się niespokojnym poziom życia publicznego także u nas. Powodem, z którego w Klimkovicach wydarzenia nie były tak burzliwe jak w okolicy, było, że niemieccy obywatele żyli tutaj w wyraźnej mniejszości. Ale nawet taka garstka niemieckiej mniejszości przygotowywała miastu jego gorzki los.