Nawigacja

Zawartość

W swobodnej ojczyźnie

Za świtania pierwszego majowego dnia do miasta ponownie zawitała swoboda. Administracje spraw publicznych przejął Rewolucyjny komitet narodowy. Zgodnie z instrukcjami zagranicznej stacji radiowej został tajnie ustanowiony już na początku roku 1945. Jego pierwsze posiedzenie zostało zwołane dnia 1 maja 1945. Posiedzenie wybrało za swojego prezesa Józefa Franza i podjęło kroki niezbędne do zabezpieczenia majątku państwowego i publicznego oraz do zaprowadzenia w gminie porządku. Pierwszy rewolucyjny komitet narodowy musiał rozwiązywać skomplikowane problemy. Miasto było rozbite, trzeba było usunąć ruiny budynków, zagoić rany odniesione we wojnie, zapewnić wyżywienie ludności, zaopiekować się rodzinami, które straciły dach na głową. Musiały zostać odbudowane trasy komunikacyjne i odbudowany transport do przemysłowego centrum Ostrawy. Musiało zostać zapewnione uprawianie gruntów po Niemcach. Niemałe zadanie polegało na zabezpieczaniu niemieckiego majątku, a na koniec i w zorganizowaniu wysiedlenia Niemców, które rozpoczęto 10 marca 1946. Z Klimkovic zostało wysiedlonych 248 obywateli narodowości niemieckiej i zostało skonfiskowanych 25 domów.

Dotknięty przez wojnę Śląsk potrzebował szybkiej pomocy. Nadzwyczajne środki na cele odbudowy zostały uwolnione przez rząd republiki, ale były przeznaczone przede wszystkim na odbudowanie gospodarki narodowej i ratowanie majątku państwowego. Sygnał do natychmiastowego rozwiązania ciężkiej sytuacji ludności śląskiej dali artysta malarz Helena Salichová z Polanki n. O. i Henryk Šajnar z Krásnégo Pola. Ze zysków z ich prac artystycznych, przedstawiających wojenne spustoszenia w zniszczonych gminach, powstała pod patronatem Ziemskiego komitetu narodowego w Ostrawie rozległa akcja „Budujemy Śląsk“. Oficjalnie została obwieszczona 23 września 1945 na Ostrej Hůrce kolo Opawy. Punktem kulminacyjnym akcji była inicjatywa zwrócenia się do czeskich i morawskich miast o przyjęcie patronatu nad dotkniętymi nieszczęściem gminami na Śląsku. W ten sposób również Klimkovice znalazły swojego patrona w „matce miast“ – mieście stołecznym Pradze. Prośba o przyjęcie patronatu została wzniesiona przy okazji odwiedzin burmistrza miasta stołecznego Pragi w Ostrawie dnia 6 kwietnia 1946. Uroczysty akt przejęcia patronatu został dokonany 18 lipca 1946 przy bezpośrednim udziale burmistrza Dr. Wacława Vacka w Klimkovicach. Delegację przywitała również Helena Salichová. Praga była dla swojego podopiecznego naprawdę szczodrym darczyńcą. Z dobrowolnych zbiórek Prażan zostały w następnych latach Klimkovicom przekazane 3,3 miliona CZK.

Po roku 1945 doszło u nas do znacznych zmian politycznych i gospodarczych, które miały wpływ również na powojenny rozwój tego miasta. Aż do roku 1948 wydarzenia odbywały się w granicach demokracji parlamentarnej. Partie polityczne zorganizowały się we Froncie Narodowym (FN), który jednoczył starania obywateli o odnowę i odbudowę zniszczonej przez wojnę gospodarki. Znaczącą pozycję na ówczesnej scenie politycznej zajmowała Komunistyczna Partia Czechosłowacji (KPCz). W ostatnich powojennych wolnych wyborach w roku 1946 uzyskała w całym państwie ponad 40% głosów. W Klimkovicach głosowało na nią 32,26% wyborców. Następna była Czechosłowacka Partia Ludowa z 27,96%, Czechosłowacka Partia socjalno-demokratyczna z 23,95% i Czechosłowacka partia socjalistyczna z 15,9% głosów.

Elementem istotnym dla dalszego rozwoju wydarzeń była ostra polityczna walka, której kulminacją były dramatyczne dni w lutym 1948, kiedy KPCz uzyskała całkowitą moc w kraju. Z jej inicjatywy powstawały po lutym we wszystkich miastach aktywne komitety FN z ogromnymi uprawnieniami, które miały za zadanie zreorganizować wcześniej wybierane organy i stopniowo ograniczała oddziaływanie demokratycznych struktur państwa. Podobnie i miejscowy aktywny komitet w znaczny sposób wywarł wpływ na miejscowy komitet narodowy, w którym KPCz zapewnił sobie 70% reprezentantów, a tym samym i decydujące wpływy w gminie. Usuwając opozycję, partia komunistyczna otworzyła sobie drogę do przeprowadzenia zmiany naszego państwa w państwo socjalistyczne według sowieckiego wzoru.

Zasadnicza zmiana, do której doszło już w roku 1945 dzięki przyjęciu ustawy o znacjonalizowaniu przemysłu, nie oddziaływało jeszcze bezpośrednio na terytorium naszego miasta, które nie posiadało większego przemysłu. Dopiero kolejny etap znacjonalizowania przemysłu po roku 1948 dotknął jedyne przedsiębiorstwo przemysłowe w mieście, firmę Józef Gelnar, produkcja mebli (później Produkcja drewna). Kolejny rozwój już przebiegał na drodze uspółdzielczenia produkcji rzemieślniczej i wytwarzaniem usług komunalnych, do których przeszli stopniowo niemal wszyscy drobni rzemieślnicy, o ile sami nie zlikwidowali swojej działalności i nie odeszli do pracy w ostrawskich przedsiębiorstwach. Rozwój ten, co zrozumiałe, przyniósł z sobą wiele problemów, z którymi miasto musiało długo walczyć. Po wyzwoleniu były w Klimkovicach przedstawiciele takich rzemiosł: stolarz, 2 rzeźnik, 2 piekarz, zegarmistrz, hydraulik, elektryk, księgarz, 3 stolarz, dekarz, ślusarz, kołodziej, 3 kowal, blacharz, powroźnik, rymarz, ogrodnik, szwaczka bielizny, 3 krawiec, 3 szewc, producent wody sodowej, cukiernik, 4 gospody i 10 sklepów.

Jeżeli proces nacjonalizowania przemysłu i uspółdzielczenia rzemiosł przebiegał u nas stosunkowo spokojnie, nie było tak w przypadku rozwiązywania kwestii rolnej na drodze kolektywizacji ziemi w poszczególnych spółdzielniach rolniczych, tak jak to przedstawił IX. zjazd KPCz w roku 1949. O założeniu spółdzielni rolniczej w Klimkovicach myślała miejscowa organizacja partii już w roku 1948. Dlatego zaraz 1 listopada 1949 ustanowiono komitet przygotowawczy, którego prezesem został Franciszek Malík, wtedy już referent okręgowego komitetu narodowego w Bílovcu. Celem tego komitetu przygotowawczego było położenie fundamentów przyszłej zwartej spółdzielni rolniczej. Z członków komitetu narodowego zostały wytworzone dwójki agitacyjne, które odwiedzały rolników prowadzących prywatne gospodarstwa i w rozmowach przekonywały ich do przystąpienia do PGR. Spółdzielnia była ostatecznie założona jeszcze na końcu roku 1949 jako jedna z pierwszych w okręgu.

Przez cały okres istnienia gospodarki spółdzielczej zyski i wyniki się stopniowo zwiększały, mimo stale rosnących kosztów produkcji, które zawsze były dotowane przez państwo. PGR Ostrawan należało do najlepszych spółdzielni okręgu Nowy Jiczyn. Wysokość średniej pensji 2 785 CZK była porównywalna z którymkolwiek przedsiębiorstwem przemysłowym. Jednak rolnicza produkcja masowa szybko ukazała swoje drugie oblicze. Nieumiarkowane dozowanie nawozów sztucznych co prawda podnosiło zyski, ale na drugiej stronie zmniejszało wartość artykułów spożywczych, ziemi i wód gruntowych. Jako szkodliwe dla zdrowia ukazało się również stosowanie niektórych preparatów chemicznych przeciw szkodnikom i chwastom. Ciężka mechanizacja zagęszczała glebę i stale pogarszała jej strukturę gruntową. Stosunek do ziemi się powoli pogarszał, ponieważ z 859 pracowników spółdzielni już tylko mało kto miał do niej bezpośredni stosunek własnościowy. Mimo tych negatywnych skutków zyskiem z gospodarki spółdzielczej było usunięcie wcześniejszej ciężkiej i wzmagającej pracy. Udowodniono również, że przy rozumnym kierowaniu i przy odpowiednim podejściu bezpośrednich właścicieli gruntu, gospodarka spółdzielcza ma swoje perspektywy. Pierwszym krokiem na tej drodze był rozpad nadmiernego giganta rolniczego EC PGR Ostrawan, który przestał istnieć 31.12. 1990.