Nawigacja

Zawartość

kino

Kino Panorama

49.7891442N, 18.1318492E, ul. Dělnická 362

Budynek, zbudowany pierwotnie jako Dom robotników Rojew roku 1932, jest dziś wykorzystywany
w celach kulturalnych przez obywateli miasta, głównie jako kino pod nazwą Panorama.

Już od samego momentu powstania stowarzyszeń robotniczych, uwaga ich członków była między innymi skupiona na wyobrażeniom i projektom posiadania w Klimkovicach swojej własnej siedziby stowarzyszenia, a to pod postacią domu robotników. Udało się to jednak zrealizować dopiero w przeciągu kilkudziesięciu lat. Do tego momentu członkowie stowarzyszeń robotniczych spotykali się przeważnie w wynajmowanych pomieszczeniach, najczęściej w hotelu miejskim (dom nr 66, 67), w górnej części starodawnego „rynku klimkovskiego“. Jednak otwarte dla publiczności ćwiczenia członków Robotniczego stowarzyszenia gimnastycznego (RSG) [Dělnická tělovýchovná jednota (RSG)] odbywały się w większości w sali restauracji „Na szczycie” (budynek został później przebudowany na dom kultury) lub na łonie natury „pod gołym niebem“. W roku 1932 udało się mimo wszystko zakończyć sukcesem budowę domu robotników na pagórku w dzielnicy miejskiej nazywanej „Fifejdy“, a to dzięki zasługom i osobistemu udziałowi członków RSG i Partii socjalno-demokratycznej w mieście, którzy na budowie odpracowali tysiące godzin jako ochotnicza brygada pracowników. W ten sposób towarzystwa robotnicze w Klimkovicach uzyskały swoją wytęsknioną siedzibę. Dzięki temu obiekt jest historycznie mocno związany z rozwojem organizacji robotniczych
w okresie pierwszej czechosłowackiej republiki. Dlatego też byłoby dobrze podać kilka podstawowych faktów na temat powstania tego ruchu i zakładania towarzystw robotniczych w mieście.

Postanie robotniczych stowarzyszeń gimnastycznych: W ostatnich trzech dziesięcioleciach XIX wieku dzięki zakładaniu zakładów przemysłowych w okolicy Ostrawy rozpoczął się znaczny rozwój organizowanego ruchu robotniczego, podobnie jak miało to miejsce w innych regionach z rosnącą produkcją przemysłową. Powstaje Partia socjalno-demokratyczna Austrii, a jako jej autonomiczna część Socjalno-demokratyczna partia czechosłowacka. Jednocześnie powstają wspierające je stowarzyszenia, przeważnie spółdzielcze, oświatowe, gimnastyczne i społeczno-kulturalne. W Klimkovicach jednym z pierwszych było Stowarzyszenie katolickich czeladników (założone w roku 1873) i Robotnicze stowarzyszenie oświatowe „Postęp“, które zostało założone 26 grudnia 1906 roku. W takich wspierających stowarzyszeniach były stopniowo ustanawiane (na wzór towarzystw gimnastycznych Sokół, które, tak na marginesie, już wówczas działały niezwykle prężnie) ich samodzielne oddziały gimnastyczne. Głównym powodem odseparowania stowarzyszeń robotniczych było odrzucanie polityki czeskich partii burżuazyjnych przez socjalno-demokratycznych posłów, reprezentujących ziemie czeskie w parlamencie monarchii. Spowodowało to wielką różnicę poglądów, jak również ogromny opór w całym ówczesnym czeskim społeczeństwie narodowym. Przeciwko poglądom socjalnych demokratów opowiedziała się jednoznacznie również organizacja czeskiego Sokoła, która poglądy reprezentantów robotników traktowała nawet jako zdradę czeskiej sprawy narodowej. Dlatego też po roku 1897 z organizacji Sokoła występowali członkowie i sympatycy Czechosłowackiej socjalnej demokracji. Wkrótce potem na ziemiach czeskich, a później również na Morawach, zaczęły powstawać pierwsze robotnicze stowarzyszenia gimnastyczne (RSG), z których najwcześniejsze, tzw. „macierzyste RSG“, zostało założone 22 sierpnia 1897 w praskim Klubie typograficznym. Dachowa (ogólnopaństwowa) organizacja nowopowstałych stowarzyszeń robotniczych – tzw. Związek robotniczych stowarzyszeń gimnastycznych (ZRSG) została założona na I zjeździe RSG,
w roku 1903. Jego przewodniczącym został wybrany František Hummelhans. Związek organizował otwarte dla publiczności ćwiczenia i na wzór Sokoła występował publicznie z masowymi przedstawieniami sportowymi. Ćwiczenia wykonywano zgodnie metodą gimnastyki autorstwa Tyrša, sport sam w sobie był przez stowarzyszenia RSG odrzucony, zalecano gry, musztrę i ćwiczenia wolne. Jednak robotnicze stowarzyszenie oświatowe Postęp świadomie dążył do tego, aby pośród jego członków była również wystarczająca ilość ludzi młodych, dlatego też w ramach swojej działalności stworzył również samodzielny oddział gimnastyczny. W roku 1912 doszło zatem do założenia w ramach tego stowarzyszenia autonomicznego lokalnego robotniczego stowarzyszenia gimnastycznego (RSG Klimkovice). Nowopowstała sala gimnastyczna przeciągnęła z Sokoła do swoich szeregów przede wszystkim młodzież pochodzenia robotniczego, która wywarła znaczący wpływ na rozwój działalności gimnastycznej, społecznej, ale również kulturalnej w naszym mieście. Coraz częściej i bardziej wyraźnie przejawiało się to w okresie drugiej połowy lat dwudziestych ubiegłego wieku, między innymi pod postacią teatrów ochotniczych, kiedy to w ramach RSG powstała scena odnosząca nadzwyczajne sukcesy, które mogły konkurować z dwoma teatrami ochotniczymi założonymi w mieście już wcześniej (TG Sokół, Stowarzyszenie Orła).

 

Najważniejsze wydarzenia z historii budowy Domu robotników w Klimkovicach

- rok 1932: z inicjatywy członków i sympatyków RSG i z pełnym wsparciem finansowym oraz gwarancją,
w roku 1932 z sukcesem zakończono budowę nowego budynku, usytuowanego na „zielonej łące“. Budynek został zrealizowany według projektu miejscowego budowniczego Ing. Pavla Dubiny (*1888). Był on własnością Partii socjalno-demokratycznej i RSG v Klimkovicach i z reguły służył do działalności stowarzyszeń robotniczych organizacji w mieście. W pomieszczeniach budynku znajdowała się sala ze sceną i pomieszczenia klubowe, później była tu również restauracja. Salę wykorzystywano przede wszystkim
do organizowania różnorodnych akcji społecznych i kulturalnych, znajdowała się u również scena teatralna i pomieszczenie do otwartych dla publiczności ćwiczeń członków RSG.

- okres 1938 do 1945: w okresie niemieckiej okupacji i w latach II wojny światowej zostały wszystkie organizacje, stowarzyszenia i partie polityczne w mieście rozwiązane, a ich działalność została zakazana przez niemiecką administrację okupacyjną. Oczywiście wyjątkiem nie były ani RSG. Dlatego też budynek nie służył w tym okresie celu, do którego był przeznaczony. Niemcy zmienili jego nazwę na „Turnhalle“ (Sala gimnastyczna), a jej użytkowanie znajdowało się pod wyłączną kontrolą niemieckich władz miasta.

- okres 1945 do 1948: po zakończeniu wojny światowej w roku 1945 dochodzi do szybkiego odnowienia działalności gimnastyki robotniczej i RSG v Klimkovicach. W pełni odnawia się pierwotne przeznaczenie Domu robotników, którego administrację sprawuje organizacja RSG. Salę czasem ożywia wystąpienie ochotniczego teatru, ćwiczenia wszystkich składników RSG, a są tutaj organizowane również inne imprezy towarzyskie. Ze środków finansowych, które po wojnie przekazało naszemu miastu miasto stołeczne Praga, do wyposażenia wnętrz Domu robotników zakupiono nowe stoły i krzesła

- okres po r. 1948: po przewrocie politycznym w lutym 1948 wstrzymano na następne lata działalność RSG, a to w związku z postaniem. “jednolitego systemu gimnastycznego“ w całej ówczesnej Republice Czechosłowackiej. Działalność gimnastyczna i sportowa, łącznie z posiadanym wyposażeniem, pozostała przekazana do towarzystwa gimnastycznego (TG) Sokół Klimkovice, który stał się jedyną organizacją gimnastyczną w mieście.

- r. 1952: W organach władz miasta Klimkovic przedyskutowano i uchwalono plan przebudowy całego obiektu Domu robotników na dom kultury. Ani w późniejszych latach nie doszło jednak do realizacji tego planu. Budynek łącznie z działką, został przekazany przez majątek miasta do nowo założonego okręgowego oddziału Klubu oświatowego w Klimkovicach. Budynek stał jednak mniej więcej kilka lat bez praktycznego użytkowania. W drugiej połowie lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku sytuacja uległa zmianie, dzięki sforsowaniu planu przebudowania obiektu na kino panoramiczne, w dużej mierze dlatego, że produkcja filmowa (kino Světozor, w którym filmy wyświetlano już od roku 1924) w sali miejscowego Sokoła była przestarzała pod względem technicznym i użytkowym W przebudowie Domu robotników na kino panoramiczne udział wziął również miejscowy rodak Radim Ulmann, który był autorem projektu realizowanego wnętrza nowej Sali kinowej. Rekonstrukcja i przebudowa budynku została zakończona
u schyłku roku 1958. Uroczyste otwarcie nowego kina, które zostało nazwane „Panorama“, miało miejsce 23 grudnia 1958. Kino to zostało wyposażone w nowoczesną technikę projekcyjną, tzw.. “projektor szerokokątny“ (było to drugi kino w regionie, po ostrawskim kinie Wszechświat, wyposażone w tę technologię).

- 14 marzec 1961: budynek został dotknięty przez największy do tej pory wypadek przy eksploatacji.
Po przeprowadzonej niedawno rekonstrukcji budynku do szło do obsunięcia się części głównej ściany obwodowej na północnej stronie obiektu, od strony dzisiejszej ulicy Palackiego [Palackého]. Naprawę przeprowadzono niezwykle szybko jeszcze w ciągu tego samego roku. Z widowni Sali kinowej trzeba było jednak usunąć cały pierwszy rząd krzeseł, co zmniejszyło pierwotnie planowaną pojemność kina (pozostało tylko 18 rzędów). W takcie naprawy po wypadku zrekonstruowano również przestrzenie sceny za ekranem wyświetlającym.

- r. 1971: w budynku zamontowano nową kotłownię na paliwa stałe, instalacja jednocześnie razem z nią instalację centralnego ogrzewania z rozprowadzeniem ciepła po całym obiekcie. (Kotłownia została w roku 2000 zrekonstruowana i wymieniona na gazową.) Koszty inwestycyjne tych zmian były pokryte ze środków władz miasta.

- r. 1980: przeprowadzano naprawy wnętrz samej sali kinowej, na widowni została bowiem przeprowadzona wymiana izolacji akustycznej oraz wymiana krzeseł.

- r. 1989: rozpoczęto pierwszy etap modernizacji urządzeń projekcyjnych umieszczonych w kabinie projekcyjnej kina. Urządzenia przestarzałe pod względem technologicznym zostały zastąpione przez urządzenia projekcyjne z szeregu MEO z prostownikiem. W ramach modernizacji wyposażenie techniczne kina uzupełniono ponadto o nowy nowoczesny rzutnik przezroczy. Kolejny etap modernizacji techniki projekcyjnej został później zakończony dopiero w roku 2003, a to po przeprowadzeniu wymiany urządzenia do nawijania i odwijania.

- r. 1995: przeprowadzono naprawę dachu całego obiektu, naprawę zewnętrznej fasady kina i instalację nowego napisu reklamowego „KINO“, a to na fasadzie wejściowej budynku. Tylaw tylnej części budynku pomieszczenia na parterze zostały zaadaptowane i uzyskały samodzielne dostęp do pomieszczeń klubowych RSG. Pomieszczenia klubowe razem z wyposażeniem są już od roku 1994 główną siedzibą otwartej ponownie działalności organizacji robotniczego towarzystwa gimnastycznego (RSG) w Klimkovicach.

- r. 2006: w budynku przeprowadzono rozległą rekonstrukcję zaceni modernizację urządzeń socjalnych.

Współcześnie za użytkowanie samego kina, jak i całego obiektu odpowiada miasto Klimkovice, które ponownie od roku 1994 jest administratorem budynku razem z działką. Doszło wtedy do zlikwidowania spółdzielczych center kultury (SCK) [jednotných kulturních středisek (JKS)], które we wcześniejszych latach przejęły działalność organizacji Klubów oświatowych. Oprócz sali kinowej i pozostałych pomieszczeń użytkowych i serwisowych budynek posiada jeszcze w suterenie zrekonstruowane pomieszczenia, które są dzisiaj wykorzystywane w działalności miejscowej organizacji RSG Klimkovice. W suterenie znajduje się również mieszkanie dozorcy. Finansowanie całorocznej eksploatacji całego obiektu w pełni ze swojego budżetu finansuje Miasto Klimkovice.

 

 

Źródła i literatura:

maszynopis notatek Adolfa Výtiska – byłego kronikarza miasta

Antonín Hub: Klimkovice (1994), osobiste wspomnienia naocznych świadków

 

Opracował: Ing. Jiří Pilich, kronikarz miasta, wrzesień 2008